Baz Yük Elektrik Vadeli İşlem Sözleşmeleri Üzerine Notlar
 |
Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası
(VİOP) enstrümanlarındaki çeşitlilik Baz Yük Elektrik İşlem Sözleşmeleri ile
artmaya devam ediyor. Piyasa yapıcılarının baş aktörler olduğu bu piyasada açık
pozisyon sayısı piyasaya olan ilginin bir göstergesi niteliğinde. Nasdaq- BIST
geçişinin tamamen bitmesi ile de birlikte Elektrik Opsiyonlarının işleme
açılması bekleniyor.
2015 yılında Türkiye’de 260
milyar KWh elektrik üretildi. Depolanma özelliği olan elektrik’in, üretildiği
anda tüketilmesi gerekiyor. Bu sebepten dolayı talebin çok iyi bir şekilde
tahmini ve bu talebe göre planlı bir şekilde arzın olması gerekiyor.
Elektrik piyasasında amaç Hedge,
Arbitraj ve Spekülasyon. Sözleşmelerdeki alıcılara baktığımızda ise daha çok
Kurumsal Şirketlerin ağırlıkları göze çarpıyor. Piyasa yapıcılara ve onlara
aracılık yapan kurumlara baktığımızda da aşağıdaki oyuncuları görüyoruz:
PİYASA
YAPICI
|
ARACI
KURUM
|
NAKSAN , AKSA , ODAŞ
|
İŞ YATIRIM
|
ENERJİ SA
|
AK YATIRIM
|
FİNA ENERJİ
|
FİNANS YATIRIM
|
ZORLU ENERJİ
|
DENİZ YATIRIM
|
Baz Yük Elektrik Vadeli İşlem
Sözleşmeleri aylık vadelerde işlem görür ve diğer vadeli sözleşmelerde de
olduğu gibi sözleşmelerin bağlı olduğu bir dayanak varlık vardır. Fiziki
teslimat yoktur, nakdi uzlaşı yapılır. Mimimum emir büyüklüğü 50 sözleşmedir. Takas
süresi de T+1 ‘dir. Fiyat kotasyonları herkese açıktır ve piyasa yapıcıları
tarafından piyasaya verilir.
Sözleşme ile ilgili detaylı bilgilere Borsa İstanbul’daki bu
linkten erişebilirsiniz http://www.borsaistanbul.com/urunler-ve-piyasalar/urunler/vadeli-islem-sozlesmeleri/enerji-vadeli-islem-sozlesmeleri/elektrik-vadeli-islem-sozlesmeleri
Piyasa Yapıcılık
Ekim 2015’ten beri piyasa
yapıcılık sistemi vardır ve 6 tane piyasa yapıcı mevcuttur. Bu durum
yatırımcıların daha dar bir alım satım makasından işlem yapmasını sağlamakla
beraber, piyasada likiditeyi artırmaktadır. İşlem gören sözleşmelere
baktığımızda, genellikle ilk 3 vadede daha fazla likiditenin ve daha fazla
fiyatın olduğunu gözlemliyoruz. Piyasa
yapıcısı olmak için 8 saatlik işlem diliminin yüzde 70’ inde piyasaya fiyat girilmelidir.
Piyasa yapıcısı ayrıca, isterse spot piyasada fiyatın çok oynayacağını
düşünüyorsa piyasa yapıcılığını bırakabilir.
Bu piyasada Arbitraj için reel sektörde, spot piyasada işlem yapılabilmesi
gerekiyor. Burada amaç piyasa yapıcıların kendi üretimlerinin fiyat riskini
hedge etmek olarak gösterilebilir.
Gün öncesi piyasası kavramı ile
fiyat belirleniyor. T+1 günü fiyatın belirlenmesi için T günü 11:30’ a kadar
alış-satış teklifi veriliyor. Piyasa yapıcılara Borsa Komisyonu yüzbinde 3
olarak belirleniyor, eğer 8 saatlik işlem saatinde, bu zamanın %70’inde
piyasaya alış-satış fiyatları bildirilirse Borsa İstanbul komisyonu piyasa yapıcıya iade ediliyor. Normalde Borsa
İstanbul komisyon iadesi yapmaz ama bu piyasayı geliştirmek amaçlı böyle bir
uygulamaya gidiyor.
Baz Yük Elektrik Vadeli İşlem
Sözleşmeleri işlemlerinde, Takasbank, Merkezi Karşı Taraf görevi yaparak,
alıcıya karşı satıcı, satıcıya karşı alıcıdır. Bu güvencenin kaynakları ise;
Garanti Fonu: 2015’te 185 milyon TL’ye ulaştı.
İşlem Teminatları : 2 milyar TL
Takasbank sermayesi : 600,000,000 TL Ödenmiş Sermaye
Yenilenebilir enerji ve devlet
desteği, yap işlet devret veya yap işlet durumu söz konusu olduğunda, Sıfır Fiyatlı Satış kavramı söz konusu
oluyor. Bu durumda elektrik üretim maliyetleri ciddi düşüş gösteriyor. Elektrik
talebine göre santrallerin çalışması değişiyor. Hangi santralin çalışacağına
karar veriliyor. Geceleri saat 2-3 gibi elektrik talebi düşüktür ve
yenilenebilir kaynaktan üretim olursa sıfır
fiyatlı satış olabilir.
Şu anda Türkiye’de 47 bin
Megawatt elektrik üretimine hazır, 70 bin Megawatt kapasite var ama yıllık
bakımda olan Santraller var. Bu bakım süresi de 3-4 ay süreyi alabiliyor. Bu
durum da santral verimliliği ön plana çıkıyor. Örneğin, santral verimliliği %61
olan bir durumda bir elektrik sözleşmesi için 140 TL teklif verilebilirken,
verimliliğin %48 olduğu durumda ise 220 TL’den teklif verilebilir.
Devlet fiyattan çok arz
güvenliğine dikkat ediyor ve kar amacı olmadan üretimi sağlamaya çalışıyor.
Spot Fiyatı Etkileyen Faktörler
Aşırı soğuk havalar fiyatı yukarı
çeker(Talep yönlü bir artış gerçekleşir) . Kışın gelen sıcak hava
dalgası,karların erimesine neden olarak hidroelektrik üretimini artırır ve spot
fiyatların düşmesine neden olur. Bayram ve resmi tatillerde talep düşer ve
fabrikalar çalışmaz, bu sebeple de fiyatta aşağı yönlü bir hareket gözlemlenir.
1 Ocak – 5 Ocak tarihleri arasında fiyat 164 seviyesinden 154 seviyesine kadar
düşmüştür. Elektrik tüketimini yüksek seviyeye çıkaran Klima kullanımı Ağustos
ayından Eylül ayına geçerken daha da azalır, bu sebeple fiyatta yeniden bir
azalma gözlemlenir.
Bir doğalgaz krizi de fiyatı
doğrudan etkileyebilmektedir. 24 Kasım tarihinde düşürülen Rus uçağı sonrasında
fiyat 155 seviyesinde 161,9 seviyesine çıkmış, 8 Aralık tarhinde ise İran
hattından gelen doğalgaz arzının düşmesi sonucunda da 164 olan fiyat 170 ‘ e yükselmiştir.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Burada yer alan bilgiler bilgilendirme amacı ile hazırlanmıştır. Yatırım Danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak Yatırım Danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Herhangi bir yatırım aracının alım-satım önerisi ya da getiri vaadi olarak yorumlanmamalıdır. Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Burada yer alan fiyatlar, veriler ve bilgilerin tam ve doğru olduğu garanti edilemez; içerik, haber verilmeksizin değiştirilebilir. Tüm veriler, güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan alınmıştır. Bu kaynakların kullanılması nedeni ile ortaya çıkabilecek hatalardan sorumluluk kabul edilmemektedir.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
